تصاویر زیبای ماکرو از حشرات

 

رابطه جرم با وزن

    نه و هشت دهم ضرب در جرم كن                        چو كردي بدست آوري وزن جسم

   وگر وزن را بر نه وهشت دهم                             كني بخش  دست آوري جرم جسم

    8 /W = M × 9      

اهرمها

          مي بدان اهرم سه نوع است در عمل                      نوع اول تكيه گاه اندر وسط

نوع دوم نيز در وقت عمل                               هست نيروي مقاوم در وسط

نوع سوم را اگر خواهي بدان                              هست نيروي محرك در ميان

نوع اول قيچي است و سيم چين                          نوع سوم انبر است و موي چين

نوع دوم را شنو اي اهل فن                                  كه بود فرغون يا فندق شكن

گر كه بازوي محرك شد زياد                                مي كند اهرم نيرو را زياد

 كر كه بازوي مقاوم بيشتر                                  گشت سرعت و مسافت بيشتر 

 گر دو بازو شد مساوي زين جهت                          مي دهد نيرو تغيير جهت

توان و انر‍‍ژي

گر تو مي خواهي بدست آري توان                               كار را كن بخش بر مدت زمان                       گر انرژي را همي خواهي بدان                              كن توان را ضرب در مدت زمان

                                                  منبع : نگاهي به كتب علوم تجربي دوره راهنمايي  ـ حسين علي زماني

پلاسما در میدان مغناطیسی

اهداف درس:

·        بررسی پلاسما در میدان مغناطیسی

·        بررسی اثر تنگش مغناطیسی در پلاسما

·        ارائه روش هایی برای افزایش چگالی پلاسما

 

شرح درس:

در این درس می خواهیم اثر میدان مغناطیسی را روی پلاسما بررسی نماییم.

همان طور که می دانید، چنانچه به ذره ای که در حال حرکت است، میدان مغناطیسی اعمال شود به طوری که این میدان اعمال شده با حرکت ذره موازی باشد، اثر میدان، مسیر حرکت را به صورت دایره ای در می آورد. بنابراین در این حالت، ذره هم دارای حرکت روی خط مستقیم، می باشد و هم روی مسیر دایره ای حرکت خواهد کرد و همان طور که در شکل زیر مشاهده می شود، مسیر حرکت به صورت مارپیچ خواهد بود.

توجه کنید که هر چه میدان مغناطیسی اعمال شده، قوی تر باشد، شعاع دایره کوچکتر خواهد بود و هر چه میدان ضعیف تر باشد، شعاع دایره بزرگتر خواهد بود.

شکل ٢

یکی از راه هایی که در آن میدان مغناطیسی می تواند بر پلاسما اثر کند، عبور دادن جریان از داخل آن است. همان طور که می دانید، هر جریانی در اطراف رسانای حامل خود میدان مغناطیسی تولید می کند. در این حالت جهت های میدان مغناطیسی و حرکت ذرات خیلی واضح نیستند، میدان مغناطیسی باعث منقبض شدن پلاسما می شود.

 

گاهی در عمل لازم است که چگالی پلاسما را افزایش دهیم، با استفاده از این اثر که تنگش مغناطیسی نامیده می شود اغلب می توان چگالی پلاسما را تا آنجا که لازم است افزایش داد.

 

در عمل، وقتی که تنگش مغناطیسی تولید می شود، هم میدان الکتریکی و هم میدان مغناطیسی بر پلاسما اثر می کنند، هیچ راه عملی برای جلوگیری از این اثر وجود ندارد. در مورد حرکت مارپیچی حاصل از میدان مغناطیسی، چنانچه یک میدان الکتریکی موازی با میدان مغناطیسی در آنجا برقرار کنیم، اثر آن شتاب دادن به حرکت در امتداد میدان مغناطیسی و باز شدن مارپیچ است. افزایش سرعت باعث افزایش نیروی مغناطیسی وارد بر ذره و کاهش دایره ی مسیر حرکت خواهد بود.

 

سوالات فصل 5

سؤالات تشریحی

فصل 5

1- منظومه شمسی را تعریف کنید؟

 

2- منظومه شمسی در چند سال پیش به وجود آمد؟

 

3- مواد تشکیل دهنده ی منظومه شمسی را بنویسید.

 

4- خورشید چگونه پدید آمد؟

 

5- سیارات داخلی را تعریف کنید.

 

6- سیارات خارجی را تعریف کنید.

 

7- جنس سیارات داخلی از چیست؟

 

8- سیارات خارجی از چه موادی تشکیل شده اند؟

 

9- سیارات داخلی و خارجی را با هم مقایسه کنید.

 

10- خورشید از چه موادی تشکیل شده است ؟

 

11- قطر خورشید را با زمین مقایسه کنید.

 

12- نوری که از خورشید به ما می رسد به چه علت است؟

 

13- لکه های خورشیدی را تعریف کنید.

 

14- دوام لکه های خورشیدی چه قدر است؟

 

15- منشأ گرمای خورشید چیست؟

 

16- در واکنش هسته ای در خورشید چه اتفاقی می افتد؟

 

17- سیارک ها در کجا قرار دارند؟

 

18- قطر سیارک ها چه قدر است؟

 

19- شهاب را تعریف کنید.

 

20- شهاب سنگ را تعریف کنید.

 

21- جنس دنباله دار ها از چیست؟

 

22- وقتی دنباله دارها به خورشید نزدیک می شوند چه اتفاقی می افتد؟

 

23- قمر را تعریف کنید.

 

24- کدام سیارات قمر ندارند؟

 

25- قمر کره ی زمین چه نام دارد و مواد سازنده ی آن چیست؟

 

26- وی‍ژگی های ستارگان را بنویسید.

 

27- نور ستاره ها به چه چیز هایی بستگی دارد؟

 

28- وقتی ستاره ای پر نور به نظر می رسد ، به چه معناست؟

 

29- ستارگان در تلسکوپ به چه رنگ هایی دیده می شوند؟

 

30- دمای ستاره ی زرد رنگ چه قدر است؟

 

31- دمای ستاره ی قرمز رنگ چه قدر است؟

 

32- دمای ستاره ی آبی رنگ چه قدر است؟

 

33- وظیفه ی طیف نگار چیست؟

 

34- بزرگترین و کوچکترین ستاره ی شناخته شده به چه اندازه ای است؟

 

35- صورت های فلکی چیست؟

 

36- چند کشور را نام ببرید که هر کدام شکل خاصی از صورت های فلکی داشته باشند؟

 

37- معروف ترین صورت فلکی چیست؟

 

38- امروزه چند صورت فلکی در آسمان مشخص شده است؟

 

39- کهکشان را تعریف کنید.

 

40- در کهکشان راه شیری چند ستاره وجود دارد؟

 

 

سنگ ها وکانی ها

   شناسایی سنگ ها و کانی ها

      سنگ ها از کانی ها درست می شوند. اکثر سنگ ها از دو یا چند کانی و معدودی سنگ ها فقط از یک کانی تشکیل یافته اند. سنگ معروف گرانیت از سه کانی تشکیل شده است. در نمونه های گرانیت به آسانی می توان کانی ها را تفکیک ....

               شناسایی سنگ ها و کانی ها

      سنگ ها از کانی ها درست می شوند. اکثر سنگ ها از دو یا چند کانی و معدودی سنگ ها فقط از یک کانی تشکیل یافته اند. سنگ معروف گرانیت از سه کانی تشکیل شده است. در نمونه های گرانیت به آسانی می توان کانی ها را تفکیک کرد . این سه کانی کوارتز، فلدسپات صورتی و میکای سیاه هستند.

    سنگ نمک یک سنگ تک کانی است. این کانی هالیت نام دارد. سنگ های معروفی همچون سنگ آهک و ماسه سنگ نیز اکثرا تک کانی هستند. کانی آهک کلسیت و کانی ماسه سنگ کوارتز است . ماسه سنگ از دانه های ماسه سیمانی شده تشکیل می شود. اگر دانه ها ذرات کوچک کوارتز باشند که غالبا چنین است ونیز اگر سیمان نگهدارنده آنها کوارتز باشد که ممکن است چنین باشد، ماسه سنگ کاملا کوارتز است. با این حال ماسه سنگ ها ممکن است به وسیله کانی دیگری با یکدیگر متصل باشند. حتی ممکن است دانه های ماسه همگی از جنس کوارتز نباشند. در برخی از ماسه سنگها حداقل بخشی ازدانه های ماسه سنگ از جنس فلدسپات می باشند.

   در بسیاری از موارد دیدن کانیهای مختلف در یک سنگ آسان نیست . ذرات کانیهای مختلف ممکن است آنقدر کوچک و به قدری خوب مخلوط شده باشند که تصور می رود سنگ از یک کانی منفرد ساخته شده است . برای مثال  سنگ  اسلیت نشان نمی دهد که مخلوطی از کانیها است.

     مثل همه موارد روی زمین کانیها از یک یا چند عنصر شیمیایی ساخته می شوند. بیش از یک صد عنصر در طبیعت وجود دارد . بعضی فراوان و بعضی کمیاب هستند. برای آن که به آسانی بتوان گفت که هر ماده از چه عناصری ساخته می شود . دانشمندان از علامتهایی برای نمایش عناصر استفاده می کنند( مثلا H  برای هیدروژن ) . کانیها هم تک عنصری ( برای مثال طلا فقط از یک نوع اتم تشکیل شده). و هم ترکیبی هستند که از بیش از یک اتم یا عنصر پیوند داده شده  با یکدیگر, تشکیل می شوند. هر ترکیب یک فرمول دارد. این فرمول نشان می دهد که مثلا در آب، تعداد اتم های  هیدروژن دو برابر اتمهای اکسیژن است.هر کانی نیز فرمول مخصوص خود را دارد.

     اگر با ذره بین به برخی از دانه های نمک طعام نگاه کنید خواهید دید که این ذرات مکعب های کوچک و ریزی هستند . مکعب ها بلور می باشند. آنها شبیه شکل بلور هالیت هستند. نمک طعام یک شکل خاص از کانی هالیت است. اکثر کانیها به شکل بلور یافت می شوند.شکل بلور راهنمایی برای شناخت کانیها است . اما برای آنکه این راهنما مفید واقع شود شما باید شکل کانیها ی مختلف راکه به صورت بلور متبلور می شوند بشناسید.

  کانی ها ازنظر سختی بسیار متنوع هستند . بنابر این سختی یک کانی به شناسایی ان کمک می کند. مقیاس موهس  سختی کانی ها را از نقطه نظر سختی به ده درجه تقسیم بندی کرده است. کانی تالک در این مقیاس درجه یک ؛ و ژیپس درجه دو دارد  یعنی ژیپس از تا لک سخت تر است اما نه به سختی کلسیت که درجه آن سه است و به همین ترتیب الماس دارای درجه سختی ده است یعنی سخت ترین کانیها.

    در توصیف کانی ها همیشه سختی راذکر می کنند . اگر شما می خوانید یک کانی درجه سختی 5/7 دارد متوجه می شوید که از کوارتز سخت تر است امانه به اندازه توپاز . اگرسختی آن 5/2 است بین ژیپس و کلسیت قرار دارد.

هر کانی ؛ کانی نرمتر از خودش یا مثل خودش را خراش می دهد. با داشتن نمونه های دستی کانی ها, می توان سختی کانی دلخواه را بر اساس مقیاس موهس بررسی نمایید

مقیاس موهس:

1- تالک

2- ژیپس

3- کلسیت

4- فلوریت

5- آپاتیت

6- ارتوکلاز

7- کوارتز

8- توپاز

9- کروندوم

10- الماس

مثلا سختی ناخن انگشت برابر 5/2 است یعنی با ناخن می توان روی تالک و ژیپس خراش ایجاد کرد . و سختی سکه حدود 3 است . سختی یک چاقوی جیبی 5/5 است . سختی سوها ن فولادی خوب برابر 5/6 است بنابراین نمی توان با هیج سوهانی روی کوارتز خراش ایجاد کرد.

  فرض کنید شما سنگی در اختیار دارید که به خاطر رنگ آبی آن فکر می کنید فیروزه است. ولی با مطاله کانی فیروزه در می یابید که سختی فیروزه 6 است . اگر نمونه شما با یک سکه خراش بر دارد آنگاه به اشتباه خود پی می برید زیرا نمونه شما دارای سختی کمتر از سکه(3) است.

     موضوع دیگری که در شناسایی کانی مهم است رنگ خاکه کانی است .رنگ خاکه کانی هنگامی که بر روی چینی بدون لعاب مالیده شود، با قی می ماند و این وسیله دیگری برای شناخت کانی ها است (سطح زیرین موزائیک لعاب دار یا قوری چینی در این مورد قابل استفاده است). رنگ خاکه ممکن نیست شبیه رنگ خود کانی باشد . برای مثال رنگ  کالکوپریت  زرد برنجین است ولی رنگ خاکه آن سیاه مایل به سبزاست. رنگ خاکه هوربنلاند سیاه مایل به سبز، بی رنگ است.

     یکی دیگرازعوامل شناسایی کانی ها چگالی آن جسم است. چگالی یعنی جرم واحد حجم ؛ یعنی اینکه یک متر مکعب آن ماده چند کیلو گرم است (ویا یک سانتیمتر مکعب آن چند گرم است). برای تعیین چگالی معمولا از یک ظرف درجه بندی شده استفاده می کنند. به این ترتیب که ابتدا در ظرف درجه دارمقداری  آب (یا مایع مناسب دیگری که کانی رادر خود حل نکند ) می ریزیم و حجم آن آب را یادداشت می کنیم سپس جسم مورد نظر را در آب می اندازیم به طوریکه کاملا در آب غوطه ور شود . دوباره حجم آب را یادداشت می کنیم سپس این دو حجم یادداشت شده را از هم کم می کنیم تاحجم واقعی جسم بدست آید. بعد از آن، جرم جسم را بر حجم آن تقسیم می کنیم تا چگالی محاسبه شود . سپس با مراجعه با جدول های مناسب جنس جسم را حدس می  زنیم.

   البته برای شناسایی کانی ها فقط سختی کانی یا رنگ خاکه یا چگالی کافی نیست.گاهی به کار گیری یک روش پیچیده نیز لازم می شود .

توصیه هایی برای امتحان

روش مطالعه برای امتحان با روش مطالعه در طول سال بسیار متفاوت است که در بهترین و کاملترین روش مطالعه برای امتحان ابتدا سه توصیه می شود و بعد مراحل مطالعه بیان می شوند.

۱) در تمامی مراحل خود را جای معلم قرار دهید؛

ببینید چه نکات مهمی در درس وجود دارد؟ تصور کنید شما معلم هستید و می خواهید سؤال طرح کنید، چه سؤالاتی را طرح می کنید؟ تجربه نشان داده است اکثریت دانش آموزان سؤالات را خیلی خوب پیش بینی می کنند. فقط کافی است انجام دهید.

۲) مطالعه برای امتحان به منظور یادگیری نیست فقط برای تثبیت آموخته های قبلی است؛

تحقیقات انجام شده بیانگر آن است که مطالعه به قصد یادگیری قبل از امتحان موجب تداخل آموخته های قبلی می شود. دانش آموزی که با هدف و برنامه ریزی درس خوانده باشد، در شب امتحان بیشتر وقت خود را صرف تثبیت در یافته های قبلی می کند نه آموختن.

۳) در طول امتحانات آمادگی روحی و جسمی خود را حفظ کنید؛

از خواب، استراحت، ورزش و تغذیه خود در طول امتحانات غافل نشوید که کمک بسیار خوبی برای موفقیت شما خواهد بود.

▪ مراحل مطالعه برای امتحان

مطالعه برای امتحان ۶ مرحله دارد:

ـ مرحله اول، مطالعه کامل جزوه و تمرینات مربوطه:

ابتدا هر مبحث یا فصل را از روی جزوه ای که در کلاس تدریس شده، مطالعه کنید.

ـ مرحله دوم، مطالعه کتاب درسی:

پس از مطالعه هر مبحث یا فصل از روی جزوه، همان را نیز از روی کتاب درسی به روش مرور سریع مطالعه کنید.

ـ مرحله سوم، حل سؤالاتی که در طول سال اشتباه حل کرده اید:

در طول سال تحصیلی سؤالاتی را که نتوانستید حل کنید و یا به آن ها پاسخ اشتباه داده اید با علامتی معین کنید تا در هنگام امتحانات آن ها را دوباره حل کنید یا بخوانید.

ـ مرحله چهارم، یادآوری یا دوره کردن:

مطالب را یک بار به طور کامل مرور کنید و سپس سعی کنید با یادآوری عناوین اصلی، فرعی و... کل آن فصل را یادآوری کنید.

ـ مرحله پنجم، حل نمونه سؤالات امتحانی:

اگر سؤالات امتحانی شما توسط معلم خودتان طرح می شود از سؤالات امتحانی که در طول سال از شما گرفته و اگر استانی یا کشوری طرح می شود از سؤالات سال های قبل استفاده کنید.

ـ مرحله ششم، یک امتحان طرح کنید:

فرض کنید معلم هستید و قرار است سؤالات امتحانی را طرح کنید (می توانید از سؤالات کتابی درسی و دیگر منابع استفاده کنید).

توصیه می شود این امتحان را نزد خود نگه دارید و با امتحان اصلی مقایسه کنید. قطعاً تعجب خواهید کرد! یک بار امتحان کنید!

▪ نکته ها و توصیه هایی برای قبل از امتحان

۱) از نحوه سؤالات معلم اطلاعات کسب کنید؛ او از دانش آموز چه انتظاراتی دارد؟ آیا خلاقیت آن ها را می سنجد؟ یا فقط به حفظ کردن مطالب کتاب پایبند است؟

۲) در فرصتی کوتاه به مطالبی که قرار است امتحان دهید نگاه اجمالی داشته باشید.

۳) از نحوه و نوع امتحان اطلاع داشته باشید، مثلاً آیا سؤالات تشریحی یا تستی یا کامل کردنی است که خود را با آن روش منطبق کنید.

۴) با ورزش و استراحت و تغذیه مناسب آمادگی جسمانی و بهداشت بدن را مراعات کنید.

۵) شب امتحان حداقل ۷ تا ۸ ساعت خواب آرام لازم است تا ساخت و ساز هورمونی بدن مختل نشود.

۶) لازم است مرور مطالعه را حداقل چند ساعت قبل از امتحان قطع کنید، فکر و ذهن از حالت برانگیختگی برای یادگیری بیرون آمده و استراحت کوتاهی داشته باشد.

۷) هنگام مطالعه برای امتحان از لباس راحت استفاده کنید.

۸) هیجان و اضطراب مانع تمرکز حواس و یادگیری است، پس سعی کنید اضطراب به خود راه ندهید.

۹) صبح زودتر از خواب بیدار شوید و حتی زودتر به مدرسه بروید و مطمئن باشید که هیچ وسیله ای را جا نگذاشته اید.

۱۰) در صورت امکان قبل از رفتن به مدرسه دوش بگیرید.

۱۱) از نماز خواندن سر وقت صبح غافل نشوید که بهترین داروی ضداضطراب و آرامش، یاد خداست.

۱۲) صبحانه را کامل و در حین آرامش صرف کنید.

۱۳) هنگام ورود به مدرسه در موضوع درس زیاد سؤال نکنید تا گرفتار اختلال در ذهن نشوید.

▪ نکته ها و توصیه هایی برای حین برگزاری امتحان

۱) به موقع سر جلسه امتحان بروید و پیش از آغاز امتحان سر جای خود بنشینید.

۲) به محض گرفتن ورقه امتحانی به خود قوت قلب دهید و تلقین کنید که از عهده امتحان به خوبی برمی آیید.

۳) ابتدا نگاهی اجمالی به سؤالات بیندازید و حتماً وقت را در نظر بگیرید.

۴) با یاد و نام خدا پاسخ سؤال ها را آغاز کنید و اگر سؤالات تشریحی است، هر اطلاعاتی که در مورد سؤال دارید بنویسید. چون یک پاسخ ناقص بسیار بهتر از ننوشتن پاسخ است ولی در امتحان تستی که پاسخ غلط دارای نمره منفی است، نباید به سؤالاتی که یقین ندارید پاسخ دهید.

۵) سؤال را خوب و با دقت بخوانید تا مطمئن شوید که سؤال چه چیزی را از شما می خواهد؟

۶) اگر پاسخ سؤالی را نمی دانید هرگز روی سؤال ترمز نکنید که موجب اتلاف وقت و نگرانی شما می شود. کنار سؤالاتی که پاسخ آن ها را نمی دانید، یک علامت (مثلاً ـ) و کنار سؤالاتی که فکر می کنید می توانید آن ها را حل کنید ولی نیاز به زمان زیادتری دارد یک علامت دیگر (مثلا ×) بزنید. پس از آن که تمامی سؤالات ساده را پاسخ دادید به سراغ سؤالات (×) و (ـ) بروید و در کمال آرامش تا آن جا که می توانید پاسخ دهید.

۷) به سرعت و دقت ولی بدون عجله و اتلاف وقت کار کنید و بدانید آرامش اولین شرط موفقیت است.

۸) با خط خوانا بنویسید، شکل ها را با دقت ترسیم کنید. اگر سؤال چند قسمت دارد بین سؤالات حتماً خط بکشید و آن ها را از هم جدا کنید. در مجموع به نحوی بنویسید که تصحیح کننده از خواندن آن لذت ببرد و احساس خوبی داشته باشد. قطعاً در تصحیح برگه شما مؤثر است.

۹) هرگز به اطرافیان نگاه نکنید که چقدر تندتند می نویسند. از کجا معلوم که نوشته آن ها درست باشد ولی ذهن شما را به خود مشغول می کند.

۱۰) اگر در جلسه امتحان دچار آشفتگی شدید، از تکنیک «وقفه آزمون» استفاده کنید. برای چند دقیقه امتحان را رها کنید و اعمال زیر را انجام دهید:

ـ تحرک جسمانی و کشش عضلانی مثلاً بلند شوید و دوباره بنشینید.

ـ پاها را کف زمین گذاشته و ستون فقرات خود را کاملاً عمودی و صاف نگه دارید.

ـ یک ماده قندی مثل خرما یا شکلات در دهان بگذارید.

ـ اگر توانستید یک لیوان آب بنوشید.

ـ نفس عمیقی بکشید، چند ثانیه نگه دارید و بعد به طور کامل آرام بیرون دهید و تا سه بار تکرار کنید.

۱۱) در پاسخ دادن سعی کنید بی خود به حاشیه نروید.

۱۲) قبل از دادن ورقه امتحان نوشته های خود را مرور کنید.

۱۳) هیچ عجله ای برای دادن ورقه نداشته باشید و تا آن جا که می توانید فکر کنید و تا پایان وقت صبر کنید.

▪ توصیه ها و نکته هایی برای پس از امتحان

۱) اگر به سؤالاتی صحیح پاسخ ندادید خود را نگران و پریشان نکنید و قبول کنید که دیگر کاری از دست شما ساخته نیست.

۲) پس از هر امتحان برای امتحان بعدی برنامه ریزی کنید و موقتاً با امتحان قبلی خداحافظی کنید تا موجب آرامش شما شود.

۱۳) پس از یک دوره امتحانات فشرده، فشار ناشی از امتحان و اضطراب در شما نوعی خستگی و فرسودگی ایجاد می کند، پس به استراحت بپردازید.

۱۴) در صورت موفقیت در امتحان حتماً خود را تشویق نموده و به خود پاداش دهید.

«جواب آزمايشات پايه سوم»

آزمايش كنيد صفحه 2

از روي حركات جسم داخل جعبه مي توان به شكل و جنس آن پي ببريم و با بررسي رفتار جسم مي‌توان در مورد شكل و ويژگي هاي آن حدس هايي زد . اما دقيق نيست . هر چه شكل و ويژگي‌هاي پيشنهادي درباره جسم بيشتر باشد مي توان حدس تقريباً درست تري زد .

آزمايش كنيد صفحه 21

1- لامپ روشن نمي شود . چون هيچ اثري از توليد گاز در اطراف دو الكترود كه حاكي از عبور جريان است ديده نمي شود پس نتيجه مي گيريم آب مقطر الكتروليت نيست .

2- لامپ ضعيف روشن مي شود . زيرا در آب معمولي جهت تصفيه تركيب شيميايي وجود دارد كه بر اثر حل شدن در آب به يون تفكيك مي شود و مي تواند به عنوان الكتروليت به كار مي رود .

3- نور لامپ قويتر مي شود و رسانايي الكتريكي مايع افزايش مي يابد . زيرا با افزودن نمك خوراكي (Nacl) يا هر تركيب يوني محلول در آب تعداد يون ها در محلول افزايش يافته و رسانايي الكتريكي نيز افزايش مي يابد .

4- شدت روشنايي لامپ افزايش مي يابد . زيرا هرچه مقدار يون هاي موجود در محلول الكتروليت بيشتر باشد جريان برق بهتر هدايت مي شود .

5- شكر : غيرالكتروليت                   سركه : الكتروليت                           الكل : غيرالكتروليت

آبليمو : الكتروليت                          جوش شيرين : الكتروليت

موادي كه به صورت مولكولي حل مي شوند رساناي جريان برق نيستند . (تركيبات مولكولي) .

6- كلسيم كربنات وكلسيم سولفات هر دو در آب نامحلولند و جزو غيرالكتروليت ها به شمار مي‌آيند.

توجه : در مورد كربنات ها ( ) فقط كربنات هاي گروه يك جدول تناوبي عنصر و NH₄CO₃ محلولند و الكتروليت به شمار مي روند و در مورد سولفات ها (نقره سولفات ، جيوه سولفات ، سرب سولفات ، استرونسيم سولفات ، كلسيم سولفات ، باريم سولفات) نامحلولند و غيرالكتروليت بقيه سولفات ها الكتروليت به شمار مي آيند .

آزمايش كنيد صفحه 22 و 23

1- كيوي : اسيد                   سيب : اسيد               پرتقال : اسيد             گوجه فرنگي : اسيد

جوش شيرين : باز                  صابون : باز                قرص آسپرين : اسيدي

اسيدباتري : اسيد                  مايع ظرفشويي : باز      شامپو : باز                 نوشابه گازدار : اسيد

2- رنگ آبي كم كم از بين مي رود . زيرا برم تيمول بلو و جوش شيرين خاصيت بازي دارند و رنگ محلول آبي مي شود . وقتي به داخل محلول مي دهيم كربن دي اكسيد (Co₂) وارد محلول شده و با آب تركيب مي شود و اسيد كربنيك (H₂Co₃) تشكيل مي دهد و اثر باز (محلول جوش شيرين) خنثي مي شود و رنگ آبي از بين مي رود . اگر مقدار كربن دي اكسيد بيشتر باشد محلول خاصيت اسيدي پيدا مي كند و رنگ محلول زرد مي شود .

واكنش دهنده ها

 

فرآورده ها

3HCL+NaOH--------H2O+NaCL

                                      

4- شروع به واكنش كرده و گازي از محلول آزاد مي شود .

بلي – اگر چوب كبريت افروخته اي را به آن نزديك كنيم انفجار خفيف روي مي دهد كه نشان دهنده وجود گاز هيدروژن است كه با اكسيژن هوا تركيب شده و آب توليد مي شود .

(بهتر است براي جمع آوري گاز پس از شروع واكنش چند لحظه سر لوله آزمايش با چوب پنبه بسته شود) .

5- حباب هاي گاز آزاد مي شود كه نشان دهنده وجود گاز كربن دي اكسيد است .

بلي – اگر چوب كبريت افروخته اي را به آن نزديك كنيم چوب كبريت خاموش مي شود كه بيانگر وجود گاز كربن دي اكسيد است .

اگر تخم مرغ در اسيد بماند پوسته آهكي در اسيد حل مي شود و با اسيد تركيب مي شود و پوسته نرم مي شود .

آزمايش كنيد صفحه 28

قسمت هاي گوشتي ، چربي و پوست تجزيه مي شود (قسمت هاي نرم) و فقط قسمت سخت يعني استخوان باقي مي ماند . البته رنگ تيره پيدا مي كند و بوي نامطبوعي از آن به مشام مي رسد .

عوامل ايجاد كننده تغييرات : تجزيه كنندگان يا تك سلولي هاي موجود در خاك و هوا .

آزمايش كنيد صفحه 41

ابتدا دو قطعه مقوا از هم جدا و دور مي شوند و به سمت كناره هاي ظرف حركت مي كنند . وقتي دو قطره جوهر را در كناره هاي ظرف مي چكانيم ابتدا به صورت تقريباً عمودي به سمت پايين مي شوند سپس به سمت وسط حركت مي كنند و از قسمت وسط به طرف بالا مي آيند .

 

آزمايش كنيد صفحه 70

طول بازوي محرك

 

طول بازوي مقاوم

با انجام آزمايش هاي مختلف به اين نتيجه مي رسيم كه طول بازوي محرك و بازوي مقاوم به جاي تكيه گاه بستگي دارد و با كمك معادله مزيت مكانيكي  =  مزيت مكانيكي و اندازه گيري بازوها و محاسبه مزيت مكانيكي در نهايت به اين نتيجه مي رسيم كه اگر بازوي محرك برابر بازوي مقاوم باشد ماشين (اهرم) با تغيير جهت نيرو كمك مي كند و مزيت مكانيكي برابر يك است . اگر طول بازوي محرك بيشتر از طول بازوي مقاوم باشد اهرم به افزايش نيرو كمك مي كند و مزيت مكانيكي بيشتر از يك است و اگر طول بازوي محرك كمتر از طول بازوي مقاوم باشد اهرم با افزايش مسافت و سرعت اثر نيرو كمك مي كند و مزيت مكانيكي كمتر از يك است . پس مزيت مكانيكي اهرم نوع اول به علت متغير بودن تكيه گاه مي تواند برابر يك يا بيشتر از يك يا كمتر از يك باشد . مزيت مكانيكي اهرم نوع دوم بيشتر از يك و اهرم نوع سوم كمتر از يك است .

آزمايش كنيد صفحه 71

طول بازوي محرك

 

طول بازوي مقاوم

در قرقره ثابت نيرويي كه نيروسنج نشان مي دهد با وزنه برابر است يعني نيروي محرك برابر نيروي مقاوم است و به همين جهت مزيت مكانيكي برابر يك است . اما در قرقره متحرك نيروي نيروسنج نصف وزنه است يا نيروي مقاوم دو برابر نيروي محرك است و به همين جهت با محاسبه در فرمول مزيت مكانيكي ،  =  مزيت مكانيكي ، مزيت مكانيكي قرقره متحرك برابر 2 است .

آزمايش كنيد صفحه 72

در چرخ و محور ، چون محور به چرخ متصل است و شعاع چرخ بيشتر از شعاع محور است ، اگر محور ثابت باشد با نيروي كمتري مي توان چرخ را چرخانيد . يعني دانش آموز هر چه قوي تر باشد نمي تواند محور را نگه دارد و از چرخش آن جلوگيري كند و ميله داخل دست او مي چرخد . يعني در اين حالت افزايش نيرو وجود دارد .

در حالتي كه چرخ را ثابت نگه داريم و بتوانيم محور را بچرخانيم كاهش نيرو صورت مي گيرد .

در افزايش نيرو مزيت بيشتر از يك و در كاهش نيرو مزيت كمتر از يك است .

آزمايش كنيد صفحه 74 و 75

طول بازوي محرك

 

طول بازوي مقاوم

براي محاسبه مزيت مكانيكي سطح شيبدار ابتدا بايد وزنه چهارچرخه را كه نقش نيروي مقاوم را دارد با كمك نيروسنج به دست آوريم . سپس نيرويي كه نيروسنج به طور موازي با سطح شيبدار چهارچرخه را بالا مي برد و نقش نيروي محرك را دارد بخوانيم . بعد با استفاده از فرمول مزيت مكانيكي ،  =  مزيت مكانيكي ، مزيت مكانيكي سطح شيبدار را محاسبه كرد. بايد توجه كرد كه شيب نقش مهمي در اندازه نيروها و كم و زياد شدن مزيت مكانيكي دارد .

1- اگر شيب سطح شيبدار زياد باشد مزيت مكانيكي كمتر مي شود . زيرا با زياد شدن شيب طول سطح شيبدار (بازوي محرك) كاهش مي يابد و ارتفاع (بازوي مقاوم) افزايش مي يابد در اين صورت با كم شدن طول سطح شيبدار مزيت مكانيكي كمتر مي شود .

2- سطح شيبدار طويل . زيرا در سطح شيبدار هر چه نسبت طول به ارتفاع بيشتر باشد بازوي محرك از بازوي مقاوم بيشتر مي شود و مزيت مكانيكي افزايش مي يابد .

3- خير . به دو دليل :

الف) چون نيرويي كه جسم را به موازات سطح شيبدار بالا مي برد نقش نيروي محرك را دارد و هميشه از نيروي مقاوم (وزن جسم) كمتر است . پس هميشه مزيت مكانيكي بزرگتر از يك خواهد بود.

ب) چون سطح شيبدار مانند مثلث قائم الزاويه است و در مثلث قائم الزاويه طول وتر (طول سطح شيبدار يا همان بازوي محرك) هميشه از اندازه دو ضلع ديگر بيشتر است . پس طول سطح شيبدار بيشتر و مزيت بيشتر از يك مي شود .

آزمايش كنيد صفحه 76

كار عملي براي دانش آموزان

البته مزيت مكانيكي اهرم ها – قرقره ها – چرخ و محور – سطح شيبدار در آزمايش هاي قبلي مطرح شده است .

آزمايش كنيد صفحه 78

2- در حالتي كه نيروي وزن را روي نوك انگشت مي اندازيم فشار بيشتر را احساس مي كنيم زيرا نيروي وزن روي سطح كوچكي توزيع مي شود . يعني فشار وارد بر يك سطح با مساحت سطح نسبت عكس دارد .

آزمايش كنيد صفحه 81

3- آب از سوراخ پاييني با فشار بيشتر و از سوراخ بالايي با فشار كمتري خارج مي شود . نتيجه مي‌گيريم كه هر چه ارتفاع آب بيشتر باشد فشار زيادتر است به عبارت بهتر فشار در مايعات به ارتفاع آنها بستگي دارد .

آزمايش كنيد صفحه 83

1- بدنه قوطي به سمت داخل فرو مي رود . زيرا بر اثر سرما ، بخار آب داخل قوطي بر اثر عمل ميعان به مايع تبديل شده حجمش كم مي شود و فشار داخل قوطي كم مي شود و چون فشار هواي بيرون بيشتر از فشار درون قوطي است بدنه قوطي به سمت داخل فرو مي رود .

2- ورقه كاغذ به در ليوان مي چسبد و آب از ليوان نمي ريزد . چون هوا از پايين به كاغذ فشار مي‌آورد و مانع ريختن آب مي شود .

آزمايش كنيد صفحه 87

2- بادكنك و پارچه مالش داده شده ، هر دو تكه هاي كاغذ را به خود جذب مي كنند .

3- بادكنك به سمت پارچه حركت مي كند . يعني جذب پارچه مي شود .

4- بادكنك ها از هم دور مي شوند .

نتيجه : اجسام داراي بار الكتريكي به يكديگر نيرو وارد مي كنند . اين نيروگاه ربايشي و گاه رانشي است . از همين دو ، دو نوع بارالكتريكي وجود دارد .

آزمايش كنيد صفحه 89

1- ميله هاي شيشه اي مالش داده شده يكديگر را مي رانند . زيرا بارهاي آنها همنام هستند .

2- ميله پلاستيكي مالش داده شده جذب ميله شيشه اي آويخته شده مي شود .

پارچه پشمي و ميله شيشه اي يكديگر را مي رانند . زيرا بارهاي آنها همنام هستند .

نتيجه : بار ميله هاي شيشه اي و پارچه پشمي شبيه به هم (مثبت) و بار ميله پلاستيكي و نايلون هم شبيه به هم (منفي) است .

آزمايش كنيد صفحه 90

1- ميله پلاستيكي را با مالش به پارچه پشمي و ميله شيشه اي را با مالش با كيسه نايلوني باردار مي‌كنيم .

2- ورقه هاي الكتروسكوپ هنگام نزديك شدن ميله هاي باردار به كلاهك بدون آنكه با آن تماس داشته باشند از هم دور مي شوند و هنگام دور شدن ميله ها ، ورقه ها به حالت اول برمي گردند .

3- با تماس دادن ميله شيشه اي يا پلاستيكي به كلاهك ، ورقه ها از هم دور مي شوند و با دور شدن ميله ها از كلاهك به همان حالت باقي مي مانند .

4- اگر درمرحله 3 برق نما با ميله شيشه اي باردار شده باشد با نزديك ميله شيشه اي به كلاهك ورقه‌ها دوباره بازتر مي شوند و با نزديك كردن ميله پلاستيكي ورقه ها بهم نزديك مي شوند و به هم مي چسبند . اما اگر برق نما با ميله پلاستيكي باردار شده باشد با نزديك كردن ميله پلاستيكي به كلاهك ورقه ها بازتر و با نزديك كردن ميله شيشه اي ورقه ها به هم نزديك مي شوند .

الف) جسم مورد نظر را به كلاهك برق نما نزديك مي كنيم اگر ورقه هاي برق نما حركت كنند يا باز شوند جسم باردار است . اگر ورقه ها حركتي نداشتند جسم بي بار است . بايد توجه داشته باشيم كه برق نما قبل از آزمايش بي بار باشد .

ب) ابتدا برق نما را با يك جسم باردار كه نوع بارش را مي دانيم باردار مي كنيم . سپس جسم موردنظر را به كلاهك برق نما نزديك مي كنيم . اگر ورقه ها بازتر شوند بار جسم مورد آزمايش با بار برق نما مشابه و همنام است . اما اگر ورقه هاي برق نما به هم نزديك شوند يا بچسبند بار جسم با بار برق نما مخالف است يا ناهمنام است .

آزمايش كنيد صفحه 97

كار عملي براي دانش آموزان و تفهيم شدت جريان و توجه به اينكه ميوه هاي انتخابي بهتر است ترش باشند (كيوي ، گريپ فروت ، گوجه فرنگي و ...) و توضيح رابطه ولتاژ با شدت جريان با اندازه گيري شدت جريان با كمك آمپرسنج در يك مدار ساده

لامپ

 

آمپرسنج

 

ولت سنج

 

شدت جريان

آزمايش كنيد صفحه 108

- در شكل ظاهري ، رنگ ، ميزان سختي و مقاومت با يكديگر متفاوتند . استخوان تازه رنگ روشن و شفاف دارد و سخت است . استخوان جوشيده به علت حل شدن بعضي از مواد آن در آب تغيير رنگ داده و سختي آن كمتر است .

- وقتي استخواني حرارت مي بيند مواد پروتئيني آن مي سوزند . استخوان انعطاف خود را از دست مي دهد و بسيار شكننده مي شود .

- استخواني كه در اسيد قرار گرفته است ، اسيد تركيبات كلسيم و فسفر را در خود حل كرده و سختي استخوان را از بين برده است و به همين جهت استخوان بسيار نرم است .

آزمايش كنيد صفحه 136

هيدر كه جانور كوچكي از گروه كيسه تنان است و نيز بسياري از اسفنج ها به روش جوانه زدن توليدمثل مي كنند . هيدر در آب هاي شيرين به سر مي برد و توانايي توليدمثل جنسي نيز دارد . در اين جانور هنگام توليدمثل غيرجنسي ، گروهي از سلول ها تقسيم مي شوند و جوانه اي ايجاد مي‌كنند. سپس جوانه رشد كرده و بازوهايي مثل هيدر اوليه پيدا مي كند . هيدر جوان ممكن است از هيدر مادر جدا شود يا متصل به آن باقي بماند .

آزمايش كنيد صفحه 137

كپك نان و كپك روي ميوه هايي مثل مركبات در گروه هاي مختلفي از قارچ ها قرار دارند . آنها از نظر شكل ظاهري ، نحوه زندگي ، توليدمثل و نيز شكل هاگدان و هاگ هاي خود متفاوتند . هاگ هاي كپك نان درون هاگدان كروي شكل قرار دارد و هاگ ها سياه رنگ هستند ولي هاگ هاي كپك مركبات مانند دانه هاي تسبيح در انتهاي رشته هاي ويژه باريكي در كنار هم قرار گرفته اند و هاگ ها تقريباً قهوه اي رنگ هستند .

آزمايش كنيد صفحه 141

هسته رويشي لوله گرده باعث ايجاد اين لوله و خروج آن از سوراخ هاي سطحي پوسته بيروني دانه گرده مي شود . درون اين لوله دوگامت نر از تقسيم هسته زايشي دانه گرده به وجود مي آيند . اين عمل وقتي كه دانه گرده روي كلاله مادگي قرار مي گيرد رخ مي دهد . لوله گرده در كلاله نفوذ مي‌كند ، وارد خامه مي شود و پس از عبور از آن به تخمك مي رسد . اين عمل درون مادگي گل اتفاق مي افتد .